Web3 là thuật ngữ chung cho các công nghệ phân quyền sở hữu và kiểm soát dữ liệu trên Internet như blockchain. Hầu hết các ứng dụng Internet đều thuộc quyền kiểm soát của các đơn vị tập trung có quyền xác định cách họ lưu và sử dụng dữ liệu người dùng cuối. Thay vì cấu trúc quản lý tập trung, công nghệ Web3 (còn gọi là Web 3.0, web phi tập trung hoặc web ngữ nghĩa) hỗ trợ các dự án hướng tới cộng đồng. Trong các dự án này, người dùng cuối kiểm soát dữ liệu, xác định giá, đóng góp trực tiếp vào phát triển kỹ thuật và có tiếng nói quan trọng hơn trong hướng đi của dự án. Công nghệ này có các cơ chế tự động điều chỉnh cách người dùng tương tác với nhau. Do vậy, không cần phải có đơn vị tập trung để quản lý những tương tác đó.
Những ý tưởng cốt lõi của Web 3.0 là gì?
Web 3.0 có bốn tính năng chính.
Phi tập trung
Các ứng dụng web phi tập trung là tính năng chính của Web 3.0. Mục đích là để phân phối và lưu trữ dữ liệu trên các mạng phi tập trung. Trong các mạng này, các thực thể khác nhau sở hữu cơ sở hạ tầng cơ bản và người dùng trả tiền trực tiếp cho nhà cung cấp lưu trữ để truy cập vào không gian đó.
Các ứng dụng phi tập trung cũng lưu trữ các bản sao thông tin ở nhiều vị trí và đảm bảo tính nhất quán của dữ liệu một cách triệt để. Người dùng cá nhân có thể kiểm soát vị trí mà họ lưu giữ dữ liệu thay vì giao dữ liệu cho một cơ sở hạ tầng tập trung. Người dùng Internet phi tập trung có thể bán dữ liệu riêng của họ nếu muốn.
Không cần sự tin cậy
Trong các ứng dụng và dịch vụ web tập trung, người dùng thường cần đặt niềm tin vào một cơ quan trung ương để quản lý dữ liệu, giao dịch và tương tác của họ. Các cơ quan trung ương này có quyền kiểm soát dữ liệu người dùng và họ có thể tác động vào các quy tắc của hệ thống. Dữ liệu có thể phải chịu rủi ro về bảo mật hoặc quản lý không phù hợp, có khả năng gây ra mất mát hoặc sử dụng sai thông tin người dùng.
Ngược lại, Web3 mang tới đặc tính không cần sự tin cậy, nhờ đó mà người dùng có thể tham gia vào các giao dịch và tương tác mà không cần tin tưởng bất kỳ bên cụ thể nào.
Web ngữ nghĩa
Web ngữ nghĩa cho phép các ứng dụng thực hiện những nhiệm vụ phức tạp bằng cách hiểu nội dung và ngữ cảnh của dữ liệu web. Mạng ngữ nghĩa sử dụng siêu dữ liệu và trí tuệ nhân tạo để cung cấp ý nghĩa (ngữ nghĩa) cho dữ liệu do người dùng tạo.
Web 3.0 hướng tới mục đích chuyển sang các công nghệ web ngữ nghĩa một cách hoàn toàn, vốn đã có trong một số khía cạnh của các công nghệ web đang tồn tại. Ví dụ: công cụ tìm kiếm cung cấp kết quả tìm kiếm chính xác và phù hợp với ngữ cảnh hơn, các tác tử thông minh hỗ trợ người dùng thực hiện các nhiệm vụ hiệu quả hơn.
Khả năng tương tác
Web 3.0 nhằm mục đích tạo ra nhiều kết nối hơn giữa các công nghệ đa dạng, do đó, dữ liệu sẽ chuyển giữa các nền tảng khác nhau mà không cần phải qua trung gian. Khả năng tương tác mang lại cho dữ liệu đặc tính di động, qua đó người dùng có thể chuyển đổi liền mạch giữa các dịch vụ trong khi vẫn duy trì được các tùy chọn, hồ sơ và cài đặt của họ.
Đồng thời, các giao thức tích hợp một loạt các thiết bị Internet vạn vật (IoT) sẽ mở rộng phạm vi tiếp cận của web ra ngoài những ranh giới truyền thống. Ví dụ: các công nghệ tiền điện tử có khả năng hỗ trợ các giao dịch không biên giới sẽ cho phép trao đổi giá trị vượt qua các ranh giới về địa lý và chính trị.
Tại sao Web 3.0 lại quan trọng?
Khi Internet mới bắt đầu, trải nghiệm web phổ biến hồi đó là chỉ đọc. Người dùng cuối chỉ có thể đọc nội dung được xuất bản bởi các công ty đã mua và duy trì cơ sở hạ tầng lưu trữ các trang web tĩnh.
Với sự xuất hiện của các công nghệ Web 2.0 như blog và các nền tảng mạng xã hội, các ứng dụng đã có nhiều tính tương tác hơn. Bạn có thể tạo và xuất bản nội dung hoặc trao đổi dịch vụ với người khác. Tuy nhiên, tất cả các tương tác đều được quản lý bởi các cơ quan trung ương thuộc bên thứ ba, họ được hưởng lợi về mặt thương mại từ việc trao đổi dịch vụ. Họ cũng có thể sở hữu và kiểm soát các tài sản kỹ thuật số mà người dùng cuối tạo ra.
Ví dụ: các nền tảng tập trung dành cho người làm việc tự do sẽ kết nối họ với khách hàng, các nền tảng chia sẻ phòng sẽ kết nối chủ sở hữu bất động sản với người đi thuê. Cả nhà cung cấp dịch vụ lẫn người sử dụng dịch vụ đều tạo ra các dữ liệu như hồ sơ dịch vụ, mô tả dịch vụ, hồ sơ người dùng, blog, video và bình luận. Các nền tảng quản lý tất cả những dữ liệu này theo hướng tập trung.
Những thách thức với Web 2.0
Dù các nền tảng trung tâm tạo điều kiện và điều chỉnh các tương tác giữa hai bên, cơ chế Web 2.0 vẫn tạo ra một số thách thức:
Có khả năng là các nhà cung cấp dịch vụ không thể di chuyển dữ liệu của họ sang các nền tảng khác mà không làm mất đi danh tiếng và cơ sở khách hàng.
Người dùng dịch vụ có quyền kiểm soát hạn chế đối với cách mà dữ liệu của họ được sử dụng và quản lý.
Nền tảng tập trung có thể đưa ra một số quyết định nhất định gây ảnh hưởng đáng kể đến người dùng cuối. Ví dụ: họ có thể lọc một số nội dung do người dùng tạo ra hoặc giới hạn quyền truy cập của người dùng cuối vào một số tính năng nhất định của trang web.
Lợi ích của Web 3.0
Web 3.0 có mục đích hướng tới mô thức đọc/viết/sở hữu, trong đó, người tạo dữ liệu sẽ sở hữu và kiểm soát dữ liệu của chính họ và có tiếng nói lớn hơn đối với cách sử dụng và quản lý dữ liệu này. Công nghệ Web 3.0 cung cấp một số cơ chế, nhờ đó người dùng cuối không chỉ giữ vai trò là khách hàng mà còn giữ vai trò cổ đông và người tham gia. Tiếp theo là một số lợi ích khác.
Cải thiện sự tham gia
Người dùng tương tác với nhau và với nhà cung cấp giải pháp theo cách có ý nghĩa hơn. Họ nhận được nhiều ưu đãi để tham gia một cách tích cực vào các cộng đồng trực tuyến thay vì yêu cầu trao đổi dữ liệu.
Tăng cường quyền riêng tư
Người dùng cá nhân xác định ai có quyền truy cập vào dữ liệu của họ. Chủ sở hữu cơ sở hạ tầng nắm giữ dữ liệu không thể truy cập được vào dữ liệu của họ. Các tương tác trực tuyến của bạn có thể được hiển thị công khai nhưng danh tính của bạn là bí mật.
Truyền thông dân chủ hóa
Web 3.0 hướng tới mục đích loại bỏ các rào cản về địa lý, chính trị và doanh nghiệp đối với việc truyền thông. Công nghệ này hạn chế sự kiểm duyệt từ các công ty công nghệ lớn và cân bằng các yêu cầu bảo mật với tính minh bạch được tăng lên.
Các công nghệ chính trong Web 3.0 là gì?
Công nghệ blockchain cấu thành nền tảng của nhiều ứng dụng Web 3.0, mang lại tính minh bạch, bất biến và không cần tới sự tin cậy. Blockchain là sổ cái phi tập trung và phân tán, có chức năng lưu trữ hồ sơ giao dịch hoặc dữ liệu trên một mạng lưới gồm nhiều nút.
Cơ sở dữ liệu blockchain lưu trữ dữ liệu trong các khối nhất quán theo thứ tự thời gian mà bạn có thể xóa hoặc sửa đổi chỉ khi có sự đồng thuận từ mạng ngang hàng. Cơ sở dữ liệu blockchain có những cơ chế tích hợp để ngăn chặn các mục nhập giao dịch trái phép và tạo ra sự nhất quán trong chế độ xem chung của các giao dịch này. Do đó, bạn có thể sử dụng nó để tạo ra một sổ cái không thể thay đổi hoặc bất biến để theo dõi tất cả các loại giao dịch.
Tiếp theo là các công nghệ quan trọng khác thúc đẩy sự phát triển của Web 3.0.
Tìm hiểu về công nghệ blockchain »
Tokenization
Bạn có thể mở rộng các ứng dụng công nghệ blockchain thông qua công nghệ token hóa. Token hóa là quá trình thể hiện tài sản trong thế giới thực hoặc kỹ thuật số dưới dạng các token kỹ thuật số trên một blockchain.
Các token này là hình thức thể hiện dưới dạng mật mã về quyền sở hữu, quyền truy cập hoặc các hình thức giá trị khác. Ví dụ: bạn có thể thể hiện các tài sản vật lý và kỹ thuật số như bất động sản, cổ phiếu, hàng hóa, nghệ thuật, âm nhạc và thậm chí cả các vật phẩm trong trò chơi.
Mỗi token có thể đại diện cho một phần cụ thể hoặc toàn bộ đơn vị của tài sản cơ bản, làm cho tài sản này có thể chia nhỏ được và dễ dàng giao dịch. Có nhiều loại token khác nhau trong thế giới ảo, chẳng hạn như token bảo mật tuân theo quy định chứng khoán hoặc token không thể thay thế (NFT) đại diện cho các tài sản duy nhất, không thể chia nhỏ và không cho phép sở hữu theo tỷ lệ.
WebAssembly
WebAssembly (Wasm) là một định dạng lệnh nhị phân dành cho một máy ảo dựa trên mô hình ngăn xếp. Nó hoạt động trong môi trường sandbox bên trong trình duyệt, có nghĩa là nó không thể truy cập hệ thống tệp cục bộ của người dùng.
Nó cho phép mã hiệu suất cao chạy trong các trình duyệt web, cung cấp nền tảng cho các ứng dụng phi tập trung chạy hiệu quả trên các nền tảng khác nhau. Các nhà phát triển có thể chạy mã ở tốc độ gần như nguyên bản, mang lại một sự thúc đẩy đáng kể về mặt hiệu suất so với các công nghệ web truyền thống như JavaScript.
Công nghệ web ngữ nghĩa
Công nghệ web ngữ nghĩa cho phép các ứng dụng hiểu và diễn giải tốt hơn các dữ liệu khách hàng. Các công nghệ này sử dụng những nguyên tắc dữ liệu được liên kết để liên kết nhiều tập dữ liệu hoặc xuất bản dữ liệu có cấu trúc trên web. Sau đây chúng tôi sẽ đưa ra một vài ví dụ.
Khung mô tả tài nguyên
Với Khung mô tả tài nguyên (RDF), bạn có thể thể hiện các câu lệnh dưới dạng bộ ba đối tượng-dự đoán-đối tượng. Các bộ ba này tạo ra một cấu trúc dữ liệu dựa trên đồ thị, thể hiện các mối quan hệ khác nhau giữa các thực thể. SPARQL là một ngôn ngữ truy vấn dùng để truy vấn dữ liệu RDF.
Ngôn ngữ bản thể web
Ngôn ngữ bản thể web (OWL) là một ngôn ngữ dùng để xác định bản thể học, hoặc hình thức thể hiện chính thức về kiến thức và mối quan hệ giữa các khái niệm. Bạn có thể sử dụng ngôn ngữ này để chỉ định các lớp, thuộc tính và phiên bản, cũng như tạo điều kiện cho việc lý luận và suy luận.
Một số ví dụ về ứng dụng Web 3.0 là gì?
Các ứng dụng công nghệ blockchain khác nhau đang được xây dựng và cung cấp khả năng truy cập dưới dạng các API và dịch vụ. Sau đó, chúng được sử dụng để xây dựng nên các ứng dụng Web3 khác dành cho nhiều trường hợp sử dụng khác nhau. Sau đây chúng tôi sẽ đưa ra một vài ví dụ.
Hợp đồng thông minh
Hợp đồng thông minh là các hợp đồng tự triển khai bằng các quy tắc viết bằng mã được xác định trước. Chúng tự động thực thi các điều khoản của thỏa thuận khi đã đáp ứng được một số điều kiện nhất định. Ví dụ: nếu một hợp đồng cho biết quyền sở hữu của một mặt hàng sẽ được chuyển cho bất kỳ ai trả tiền mua nó, bạn chỉ cần gửi chào giá cho hợp đồng đó. Sau đó, sổ cái sẽ tự động cập nhật bằng cách sử dụng một giao dịch trong khối tiếp theo để phản ánh rằng bạn là chủ sở hữu mới.
Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) là một hợp đồng thông minh đã được thỏa thuận, có chức năng tự động hóa việc ra quyết định phi tập trung trên một nhóm tài nguyên (token). Người dùng có token sẽ bỏ phiếu về cách sử dụng tài nguyên này và mã sẽ tự động triển khai theo kết quả bỏ phiếu.
Bạn có thể sử dụng hợp đồng thông minh để lập trình các điều kiện cho các công cụ tài chính như thế chấp, trái phiếu và chứng khoán (còn được gọi là tài chính phi tập trung). Hoặc bạn có thể tạo điều kiện để tiến hành theo dõi và thanh toán hàng hóa thông qua chuỗi cung ứng. Hợp đồng thông minh có thể loại bỏ việc phải sử dụng trung gian, giúp thực hiện các giao dịch hiệu quả và an toàn hơn.
Nhận dạng phi tập trung
Nhận dạng phi tập trung là một công nghệ nhằm mục đích đem lại nhiều quyền kiểm soát và quyền sở hữu hơn cho các cá nhân đối với danh tính kỹ thuật số của họ. Trong các hệ thống trực tuyến truyền thống, người dùng thường dựa vào các nhà cung cấp nhận dạng tập trung (như nền tảng mạng xã hội hoặc dịch vụ email) để quản lý danh tính của họ và quyền truy cập vào nhiều dịch vụ trực tuyến khác nhau.
Nhờ công nghệ nhận dạng phi tập trung, việc kiểm soát thông tin nhận dạng được chuyển lại cho người dùng cá nhân nắm giữ. Công nghệ này sử dụng các mã định danh duy nhất trên toàn cầu được liên kết với tài liệu định danh phi tập trung (DID). Tài liệu này chứa các khóa công khai, tài liệu mật mã và điểm cuối dịch vụ liên quan đến danh tính. Công nghệ này sử dụng biện pháp tiết lộ có chọn lọc để chia sẻ các thuộc tính nhận dạng cụ thể và giảm thiểu sự cố để lộ thông tin nhận dạng cá nhân (PII) trong quá trình xác minh danh tính.
Hệ thống tệp liên hành tinh (IPFS)
IPFS là một hệ thống lưu trữ tệp phân tán và phi tập trung, mang tới một phương pháp lưu trữ và truy cập nội dung trên Web 3.0 hiệu quả và linh hoạt hơn. Hệ thống này cung cấp một hàm băm mật mã duy nhất (địa chỉ dựa trên nội dung) cho mọi tệp. Nó sử dụng mạng ngang hàng, trong đó mỗi nút IPFS hoạt động như một máy khách và máy chủ. Các nút hợp tác với nhau để lưu trữ, truy xuất và phân phối nội dung trên web, loại bỏ việc sử dụng các máy chủ tập trung.
Ví dụ: khi người dùng yêu cầu nội dung trên IPFS, hệ thống sử dụng hàm băm duy nhất của nội dung để xác định vị trí các nút đang lưu trữ nội dung đó. Sau đó, nó truy xuất nội dung từ nhiều nút theo cách song song, giúp đảm bảo dự phòng và khả năng chịu lỗi.
Một số thách thức trong việc triển khai Web 3.0 là gì?
Cũng như với bất kỳ công nghệ mới nổi nào, việc triển khai Web3 phải đối mặt với một số thách thức và những thách thức này cần phải được giải quyết để có thể áp dụng rộng rãi và thành công. Tiếp theo là một số thách thức chính.
Thách thức kỹ thuật
Khả năng điều chỉnh quy mô vẫn là mối quan tâm hàng đầu, vì các mạng blockchain có thể trở nên rất tốn kém và đòi hỏi về mặt điện toán khi khối lượng dữ liệu tăng lên. Cần nỗ lực liên tục để tạo ra các công nghệ bền vững và thân thiện với môi trường.
Khả năng tương tác giữa các mạng và giao thức blockchain khác nhau cũng là một thách thức khác.
Trải nghiệm người dùng và áp dụng
Giao diện phức tạp và cần có thời gian học hỏi khiến cho việc áp dụng rộng rãi bị hạn chế. Điều cần làm là phải cải thiện trải nghiệm người dùng bằng cách thiết kế ra các giao diện trực quan, loại bỏ sự phức tạp của công nghệ blockchain.
Hơn nữa, việc tuân thủ quy định cũng đặt ra một thách thức, vì các ứng dụng Web3 phải tuân theo các yêu cầu hiện hành về bảo vệ dữ liệu và bảo mật tài chính.
Quản trị
Quản trị trong các hệ thống phi tập trung có thể là một thách thức. Việc này đòi hỏi các cấu trúc hiệu quả liên quan đến sự tham gia của cộng đồng và không tập trung quyền lực.
Việc thiết kế các tiêu chuẩn token và nền kinh tế token hiệu quả phù hợp với mục tiêu của ứng dụng đòi hỏi phải xem xét cẩn thận. Cần có sự hợp tác, đổi mới và cải tiến liên tục trong cộng đồng Web3 để khắc phục những hạn chế này.
AWS có thể hỗ trợ các yêu cầu về ứng dụng Web 3.0 của bạn như thế nào?
Blockchain được quản lý của Amazon là một dịch vụ được quản lý toàn phần, được thiết kế để giúp bạn xây dựng các ứng dụng Web3 linh hoạt trên cả các blockchain công khai và riêng tư. Nhờ dịch vụ Blockchain được quản lý này, bạn không cần phải lo lắng về việc triển khai cơ sở hạ tầng blockchain chuyên dụng và duy trì kết nối của các ứng dụng Web3 với mạng blockchain.
Tất cả các tính năng của dịch vụ Blockchain được quản lý đều có thể điều chỉnh quy mô một cách bảo mật cho các bản dựng ứng dụng ở cấp độ tổ chức và cấp độ tiêu dùng phổ thông. Dưới đây là những cách bạn có thể được lợi:
Sử dụng Truy cập AMB để truy cập tức thì và theo dạng phi máy chủ vào nhiều blockchain
Sử dụng Truy vấn AMB cho các API thân thiện với nhà phát triển để truy cập dữ liệu lịch sử và theo thời gian thực từ nhiều blockchain
Tích hợp dữ liệu blockchain được chuẩn hóa với các dịch vụ AWS mà không cần đến cơ sở hạ tầng blockchain chuyên dụng hoặc các công cụ trích xuất, chuyển đổi và tải (ETL)
Tham khảo Nguồn internet
