Dòng vốn đầu tư quá lớn đã khiến ngành năng lượng xanh ở Trung Quốc bão hoà, thậm chí gây ảnh hưởng cho cả các quốc gia khác...
Tờ WSJ cho rằng, lĩnh vực sản xuất năng lượng mặt trời của Trung Quốc đang trở nên đông đúc chưa từng có, thu hút cả những người chơi mới từ các lĩnh vực khác như một công ty sữa và một nhà sản xuất đồ chơi.
BONG BÓNG VỠ TUNG
Những người mới tham gia là ví dụ về việc chi tiêu quá nhiều vào năng lượng xanh ở Trung Quốc với mong muốn đẩy việc xây dựng nhanh chóng năng lượng tái tạo của đất nước. Tuy nhiên, điều này đồng thời tạo ra tình trạng dư thừa các thành phần năng lượng mặt trời trên khắp toàn ngành và cản trở các nỗ lực xây dựng ngành sản xuất như vậy ở nơi khác, đặc biệt là ở châu Âu.
Theo công ty theo dõi dữ liệu OPIS, thuộc sở hữu của Dow Jones, kể từ đầu năm đến nay, giá polysilicon của Trung Quốc, vật liệu xây dựng các tấm pin mặt trời, đã giảm 50% và các tấm pin giảm 40%.
Ở Trung Quốc, một số công ty lo ngại bong bóng xanh sắp vỡ.
BloombergNEF ước tính Trung Quốc đã chi gần 80 tỷ USD vào sản xuất năng lượng sạch trong năm ngoái, chiếm khoảng 90% tổng số đầu tư như vậy trên toàn thế giới. Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết tổng chi tiêu hàng năm của nước này cho năng lượng xanh đã tăng hơn 180 tỷ USD mỗi năm kể từ năm 2019.
Cơn sốt tài trợ vốn đã thu hút một loạt công ty “bất thường” tham gia vào hoạt động kinh doanh nhộn nhịp này.
Ở Trung Quốc, một số công ty lo ngại bong bóng xanh sắp vỡ.
Mùa hè năm ngoái, tập đoàn sữa khổng lồ Trung Quốc Royal Group tiết lộ kế hoạch cho ba dự án mới gồm: Một trang trại với 10.000 con bò sữa, một nhà máy chế biến sữa và một nhà máy trị giá 1,5 tỷ USD để sản xuất pin và tấm pin mặt trời.
“Ngành công nghiệp năng lượng mặt trời đang được cải thiện trong thời gian dài và tiềm năng thị trường là rất lớn”, Royal Group viết trong một tài liệu phác thảo dự án vào năm ngoái. Gần đây hơn, Royal Group cho biết họ muốn tạo ra sự phối hợp giữa hoạt động kinh doanh nông nghiệp cốt lõi và quang điện, “đồng thời thúc đẩy công nghệ năng lượng mặt trời để trao quyền cho các chủ sở hữu trang trại bò sữa nhằm giảm chi phí và tăng hiệu quả”.
Điều đáng nói là, công ty sản xuất sữa không phải là người duy nhất nhảy vào cuộc đua năng lượng mặt trời của Trung Quốc trong hai năm qua. Những người mới tham gia khác bao gồm một chuỗi cửa hàng trang sức, một nhà sản xuất thiết bị kiểm soát ô nhiễm và một công ty dược phẩm.
Rystad Energy ước tính, những công ty mới gia nhập cuộc đua đang hỗ trợ nỗ lực thúc đẩy năng lượng gió và năng lượng mặt trời đầy tham vọng ở Trung Quốc. Chỉ riêng trong năm nay, quốc gia này dự kiến sẽ lắp đặt tổng lượng năng lượng mặt trời tương đương với tổng lượng năng lượng mặt trời mà Mỹ có.
Trong khi đó, xuất khẩu mọi thứ từ pin và xe điện đến tấm pin mặt trời và tua-bin gió của Trung Quốc đều tăng mạnh, gây lo ngại ở những nơi như Châu Âu và Mỹ, những khu vực đang cố gắng phát triển ngành sản xuất năng lượng sạch trong nước của mình.
Trong lĩnh vực năng lượng mặt trời, khoản đầu tư là nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng dư thừa nguồn cung linh kiện lớn và giá giảm khiến lợi nhuận của các nhà sản xuất trên toàn thế giới bị ảnh hưởng nặng nề. Nhiều công ty năng lượng mặt trời lâu đời của Trung Quốc đang cảnh báo rằng hậu quả có thể rất nghiêm trọng, với nguy cơ thua lỗ hoặc phá sản.
“Toàn bộ ngành sắp bước vào vòng loại trực tiếp”, Longi Green Energy Technology - một trong những công ty sản xuất năng lượng mặt trời lớn nhất Trung Quốc cho biết trong báo cáo tài chính nửa năm vào tháng 8.
Theo TrendForce, một công ty tình báo thị trường, ít nhất 13 công ty, trong đó có các công ty dẫn đầu ngành Trung Quốc như Jinko Solar, Trina Solar và Canadian Solar đang tạm dừng kế hoạch mở rộng công suất.
Nhiều nhà sản xuất Trung Quốc đang cố gắng xả hàng tồn kho với giá hời ở châu Âu, một trong số ít thị trường năng lượng mặt trời lớn không có thuế quan hoặc các rào cản khác đối với việc nhập khẩu tấm pin. Trong khi các nhà phát triển năng lượng mặt trời ở châu Âu vui mừng thì các nhà sản xuất vốn đã gặp khó khăn trong khu vực lại đang “khóc dở mếu dở”.
Một số nhà sản xuất châu Âu vốn đang phải vật lộn với những thách thức trong nước như cấp phép chậm, thiếu lao động lành nghề và chi phí năng lượng cao, gây khó khăn cho việc cạnh tranh với các đối tác Trung Quốc.
Tình trạng dư cung càng trở nên trầm trọng hơn do các rào cản đối với hàng nhập khẩu ở Ấn Độ và Mỹ, khiến các dự báo của các nhà sản xuất Trung Quốc bị ảnh hưởng và khiến các tấm pin của họ nằm ì ạch ở các cảng và kho hàng. Mỹ đã ra lệnh cấm các tấm làm bằng polysilicon Trung Quốc xâm nhập vào nước này.
Ngành công nghiệp sản xuất năng lượng mặt trời của Trung Quốc trước đây đã trải qua những giai đoạn bùng nổ và có một số lượng lớn những người mới tham gia. Tongwei Solar khởi đầu là một nhà cung cấp thức ăn cho cá, mua lại một nhà sản xuất tấm pin mặt trời trong thời kỳ suy thoái năm 2013 để bổ sung cho hoạt động kinh doanh nuôi trồng thủy sản của mình bằng các công viên năng lượng mặt trời. Tongwei hiện là nhà sản xuất polysilicon lớn nhất thế giới.
Theo công ty tình báo dữ liệu InfoLink, lần này, hơn 70 công ty niêm yết - từ thời trang, hóa chất, bất động sản đến thiết bị điện đã gia nhập lĩnh vực năng lượng mặt trời vào năm 2022.
Vào tháng 2, Ming Jewelry – công ty điều hành 1.000 cửa hàng trang sức vàng ở Trung Quốc, đã công bố kế hoạch đầu tư 1,5 tỷ USD để xây dựng một nhà máy sản xuất pin mặt trời. Tháng 8 năm ngoái, nhà sản xuất đồ chơi Mubang High-Tech đã công bố liên doanh với chính quyền địa phương để xây dựng cơ sở sản xuất pin mặt trời trị giá 660 triệu USD.
Sự gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch đã làm giảm lượng hàng tồn kho và đẩy giá lên cao trong những năm trước. Matthias Taft, giám đốc điều hành của BayWa r.e., nhà phân phối năng lượng mặt trời lớn nhất châu Âu, cho biết những người mua năng lượng mặt trời ở châu Âu đã đặt hàng số lượng lớn các tấm pin khi chúng có sẵn, trong khi nhiều nhà sản xuất Trung Quốc đánh giá quá cao nhu cầu.
Ông thừa nhận: “Chúng tôi và những người khác đã đặt hàng ồ ạt” trong nửa cuối năm 2022.
Johan Lindahl, tổng thư ký của nhóm cho biết, giá năng lượng mặt trời giảm gần đây có nghĩa là các tấm pin Trung Quốc đang được bán với giá khoảng một nửa chi phí sản xuất cho các thành viên của hiệp hội công nghiệp sản xuất năng lượng mặt trời châu Âu. Khoảng 40% số tấm pin được sản xuất trong năm nay bởi các thành viên trả lời cuộc khảo sát của hiệp hội đang tồn kho trong kho.
Một nhà sản xuất tấm năng lượng mặt trời ở Na Uy đã phá sản vào tháng 8. Carsten Rohr, giám đốc thương mại của NorSun cho biết, đối thủ châu Âu duy nhất còn lại của họ là NorSun cũng đã ngừng sản xuất trong những tuần gần đây vì khách hàng hầu hết là các nhà sản xuất pin mặt trời và bảng điều khiển ở châu Âu - không thể bán sản phẩm của họ.
PHỤ THUỘC VÀO TRUNG QUỐC
“Với tốc độ này, sự phụ thuộc của châu Âu vào năng lượng mặt trời của Trung Quốc đang tăng lên thay vì giảm đi”, Gunter Erfurt, giám đốc điều hành của nhà sản xuất tấm pin và pin mặt trời Thụy Sĩ Meyer Burger. Công ty đã chọn hoãn kế hoạch mở rộng sang châu Âu và thay vào đó chuyển thiết bị sản xuất đến một nhà máy mới ở Mỹ, nơi đã cung cấp các khoản trợ cấp lớn của chính phủ cho các nhà sản xuất năng lượng mặt trời.
Những người theo dõi thị trường cho rằng tình trạng dư cung có thể diễn ra nhanh hơn dự kiến, bởi vì một số công ty có thể hủy bỏ hoặc hoãn kế hoạch mở rộng và những công ty khác đang chuyển các nhà máy cũ sang sử dụng các nhà máy mới.
Tuy nhiên, một số giám đốc điều hành trong ngành này ở Trung Quốc như Liu Yiyang, phó tổng thư ký Hiệp hội quang điện Trung Quốc, đang kêu gọi chính quyền địa phương “hãm phanh” đầu tư vào công nghệ xanh.
Vào tháng 1, Sở giao dịch chứng khoán Thâm Quyến đã bày tỏ sự quan ngại đối với Suzhou Shijing Technology – công ty nổi tiếng với thiết bị kiểm soát ô nhiễm. Sàn giao dịch đã đặt câu hỏi với việc Shijing rút vốn đầu tư 1,5 tỷ USD từ đâu để xây dựng một nhà máy sản xuất pin mặt trời. Tổng tài sản của công ty chỉ có giá trị 450 triệu USD.
Loạt xe điện chờ xuất khẩu ở cảng tại Trung Quốc.
Phản hồi lại hoài nghi kể trên, Shijing cho biết 60% khoản đầu tư sẽ do chính quyền địa phương cung cấp, bao gồm xây dựng cơ sở hạ tầng nhà máy và ký túc xá cũng như trợ cấp thiết bị và điện.
Khi được hỏi về tiến độ của dự án năng lượng mặt trời, Shijing đã đề cập đến các tuyên bố công khai của mình. Trong báo cáo hàng quý mới nhất vào tháng 10, công ty lưu ý rằng họ đang tiến hành một cách có trật tự.
Bảo Linh
